Het is moeilijk voor te stellen bij de temperaturen van deze zomer, maar in 1816 was de zomer net winter!
In Noord-Europa en het noordoosten van de Verenigde Staten waren de zomermaanden van dat jaar ongebruikelijk koud. Zowel in Europa als in de VS kwam die zomer hevige sneeuwval voor. Vanaf augustus zette in Europa de nachtvorst in, met massale misoogsten als gevolg.
De oorzaak van het jaar zonder zomer was lang onbekend...
Tegenwoordig wordt de uitbarsting van de vulkaan Tambora op het Indonesische eiland Soembawa in april 1815 als oorzaak gezien. Het is de grootste vulkaanuitbarsting in de recente wereldgeschiedenis. Tot 2500 kilometer in de omtrek hoorden mensen hoe de bovenste helft van de vulkaan werd weggeblazen. Na twee maanden bereikte de vulkanische as Europa. De aanhoudende duisternis die de as veroorzaakte, deed mensen denken aan het einde der tijden.
Tijdens het jaar zonder zomer bereikten de temperaturen weliswaar normale zomerse waarden, maar kwam het regelmatig voor dat het weer plots omsloeg en de temperatuur tot winterse waarden daalde, vergezeld van hevige regen- en onweersbuien, sneeuw, ijs en/of vorst. In mei 1816 teisterde ongewoon aanhoudende (nacht)vorst delen van de VS, waardoor de pas ingezaaide gewassen kapot vroren. De mislukte oogst zorgde voor voedselschaarste en een stijging van de prijzen.
In Europa was het weer niet zo extreem als in de Verenigde Staten, maar was de zomer ongewoon koud en nat, met zware regen- en onweersbuien. Ook hier mislukte de oogst, met hongersnood en plunderingen als gevolg.
In India en China veroorzaakte de klimaatverstoring extreme regens die overstromingen teweegbracht. In China mislukte de oogst en kwamen grote hoeveelheden vee om van de kou.
Overzicht van de temperatuurafwijkingen in Europa in de zomer van 1816.
De zomer werd gevolgd door een extreem koude winter. In New York daalde de temperatuur begin 1817 tot min 32 graden Celsius, waardoor rivieren en zeearmen dichtvroren.
De koude winter werd opnieuw gevolgd door een koele zomer. Dit veroorzaakte bij de Giétrogletsjer in Zwitserland een ijsdam, die het jaar erop, in de zomer van 1818, catastrofaal doorbrak.
Bijzondere bijkomende gevolgen:
- De ontwikkeling van de fiets kreeg een impuls omdat in 1816 en 1817 veel paarden van de kou en honger waren gestorven.
- Mary Shelley, John William Polidori en hun vrienden verbleven in de zomer van 1816 bij Lord Byron in Zwitserland. Omdat ze de hele vakantie binnen moesten blijven vanwege het slechte weer begonnen ze duistere verhalen te bedenken. Hieruit kwamen de klassiekers Frankenstein (Shelley), The Vampyre (Polidori) en Darkness (Byron) voort.
