door Lode Melis
We eindigen deze weetjes over Bruegel waar we begonnen zijn. Dat wil zeggen: Pieter Bruegel als navolger van Jeroen Bosch.
Een heel bangelijk schilderij van Bruegel is de Dulle Griet. Griet is eventjes weggeweest. Ze werd speciaal voor het Bruegeljaar helemaal schoongemaakt en gerestaureerd. Nu kan je het schilderij weer gaan bekijken op zijn oude vertrouwde plek in het Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen.
Pieter Bruegel schilderde de Dulle Griet in 1561.
Geef toe, Griet ziet er behoorlijk gevaarlijk uit!
Je ziet een geweldige grote vrouw. Ze blijft niet bij haar potten en pannen in de keuken. Die heeft ze wel bij in een mandje. Griet trekt op rooftocht en houdt een zwaard in haar hand. De pot die ze in haar andere hand houdt zit vol met buit. Onder haar arm heeft ze een geldkistje. Griet draagt ook het bovenstuk van een harnas, een ijzeren handschoen en een helm.
Op de achtergrond lijkt het of de wereld in brand staat en alle duivels uit de hel zijn losgebroken.
Bruegel schilderde het spreekwoord een roof voor de hel plegen. Griet is dul; dat betekende toen woest en gek. Ze is van niets of niemand bang en ze durft zelfs tot voor de poort van de hel op rooftocht gaan. Maar waar staat die poort dan ergens? De ingang van de hel is helemaal links op het schilderij te zien. Het is de reusachtige muil van een mensachtig monster. De duivels grijpen de mensen beet. Buiten trekken enkele kleinere duiveltjes de valbrug op zodat niemand nog naar buiten kan.
De poort van de hel.
Dit is een schilderij waarnaar je kan blijven kijken. Je ontdekt altijd nieuwe dingen. Dat was ook de bedoeling.
Pieter Bruegel schilderde dit werk in opdracht van een of andere rijke burger. Die mensen vonden het leuk om een etentje te organiseren met vrienden. Nadien gingen ze dan rustig naar het nieuwe schilderij kijken, gezellig met een goed glas wijn. Ze bespraken alle details die er te zien waren en discussieerden over de betekenis daarvan. Hoe meer ze dronken, hoe meer betekenissen ze vonden!
We hebben enkele details uit dit schilderij gehaald en we gaan proberen om er een betekenis aan te geven. Net zoals toen, maar dan zonder wijn.
De reus die geld uit zijn achterwerk lepelt.
Kijk eens naar de reus die op het dak van een gebouw zit. Hij lepelt zwarte muntstukken uit zijn achterwerk. De kleine vrouwtjes beneden vangen die op. Wil dat zeggen dat er mensen zijn die alles doen voor geld, zelfs als er een kwalijk reukje aan zit? Misschien heb jij een andere mening.
De duivel op een kussen binden.
Wat verder is een vrouw bezig met een duivel vast te binden op een kussen. Het spreekwoord de duivel op een kussen binden betekende dat deze vrouw alles aandurfde en elke man klein kreeg. Let ook op het schip dat de reus op zijn rug draagt. Waarschijnlijk stelt de reus de zotheid voor en is het schip het Narrenschip. Met carnaval werd een schip op wielen rondgereden dat vol narren zat die de gekste dingen deden. Meestal beeldden ze fout gedrag uit, zoals gulzigheid en priesters die met nonnen gingen vrijen. In 1494 maakte Jeroen Bosch een apart schilderij van dit onderwerp. Als navolger van Bosch, is het heel goed denkbaar dat Bruegel op de Dulle Griet zijn versie schilderde.
Het Narrenschip van Jeroen Bosch (1494).
Het Narrenschip op de Dulle Griet van Bruegel (1561).
Zo kunnen we nog een hele tijd doorgaan. Wat betekent bijvoorbeeld het monstertje met één voet en één hand dat probeert met zijn achterwerk een bord pap leeg te lepelen? Nu moet je de vorige zin eens hardop lezen, dan merk je hoe gek deze afbeelding is.
O ja, wist je dat Pieter Bruegel de uitvinder was van de teddybeer? Geloof je het niet? Kijk dan maar eens heel goed naar het schilderij van de Dulle Griet ...
Het papmonstertje.
Vanachter een muurtje komt een teddybeer piepen.
