door Michael Delbeke
Was het 27 oktober nu één van de laatste keren dat we onze klok verzet hebben of niet? Europa wil al een tijdje overschakelen naar een uniforme tijd, maar de Europese lidstaten raken er maar niet uit of we dan best permanent op zomer- of wintertijd inschakelen. Best wel contradictorisch eigenlijk dat we in volle klimaatcrisis de zomer- en wintertijd willen afschaffen, terwijl deze ooit bedacht zijn om energie te besparen.
The Waste of Daylight. Het zou een uitspraak van Greta Thunberg kunnen zijn, maar het is de naam van een pamflet uit 1907. De Britse aannemer William Willett stelde tijdens een zomerochtend te paard voor de zoveelste maal vast dat de meeste gordijnen nog dicht waren terwijl de zon al volop scheen. Zonde van het daglicht, vond hij. Waarom zouden we niet gewoon de daglichtperiode verlengen door wat met de uren te schuiven? Willett was niet als eerste op het idee gekomen, want de Amerikaan Ben Franklin – de uitvinder van de bliksemafleider – had in 1784 al het idee geopperd om te spelen met het daglicht om geld uit te sparen aan kaarsen. Zijn idee kreeg echter geen gehoor. Dan had Willett meer geluk, want zelfs Winston Churchill mobiliseerde zich ervoor.
In 1916 was het dan eindelijk zover: zowel in het Verenigd Koninkrijk als in Duitsland werd de klok in april een uur vooruitgedraaid, en in september weer terug. Later volgden ook andere landen. En hoewel het idee van Willett eigenlijk niet honderd procent gerespecteerd werd – hij wilde de klok elke zondag van april 20 minuten vooruitzetten, om zo uiteindelijk aan een verschil van 80 minuten te komen –, wordt hij algemeen toch aanzien als de ‘uitvinder’ van de zomer- en wintertijd. De arme man maakte dat echter zelf niet meer mee, want in 1915 overleed hij aan de gevolgen van griep.
Zimmertoren
Na heel wat vijven en zessen werd de zomer- en wintertijd in 1946 algemeen afgeschaft. Eenendertig jaar later werd het idee echter van onder het stof gehaald. Net als destijds was geld het motief: de wereld kreunde onder de oliecrisis, waardoor elk middeltje om energie te besparen welgekomen was. België deed in 1977 meteen mee, de plechtigheid waarbij het uur op de Lierse Zimmertoren om 3 uur ’s nachts werd teruggezet naar 2 uur ’s nachts werd destijds zelfs live uitgezonden op de BRTN. “Alsof het de maanlanding betrof”, werd de uitzending later beschreven.
Een veertigtal jaar later wordt er steeds harder geschreeuwd om de klok permanent voor- of achteruit te zetten. Welke tijd we dan best kiezen? Wintertijd, pleiten de bouw- en landbouwsector. Zomertijd, schreeuwt de horeca. Niet alleen tussen de Europese lidstaten, maar ook binnen de landsgrenzen is er dus nog steeds heel wat discussie, terwijl Europa graag dit jaar al de definitieve keuze had gemaakt. Medisch gezien is het overigens beter om permanent in wintertijd te blijven, omdat we dan het dichtst bij de zonnetijd zitten, wat een belangrijke invloed heeft op ons bioritme.
Wat zou Willett van dit alles gedacht hebben? Rijk is hij van zijn ‘uitvinding’ vast niet geworden, maar ze heeft alleszins een grote invloed gehad op de maatschappij. Weinig mensen weten trouwens dat Willett de betovergrootvader is van Coldplay-zanger Chris Martin. De ironie wil dat een van de bekendste liedjes van Coldplay… Clocks heet.
