Een mooi stuk groen, een vallende ster aan de hemel. Het gros van de hedendaagse jongeren mag al blij zijn dat ze er toevallig op stuiten wanneer hun blik even afglijdt van hun smartphone. Een verkettering van de mobiele telefoons gaat gezien hun functionaliteit weliswaar een brug te ver, maar het zou veel jongeren geen kwaad doen om een betere balans te vinden tussen hun overvloedige smartphonegebruik en de simpele doch belangrijke dingen des levens. In samenwerking met Erasmus+ biedt JCW daarom een dertigtal jongeren deze kans op hun Awesome Abbey-kamp in de Abdij van Averbode.
Na vier succesvolle zomerkampen in het teken van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog, waarin telkens gewerkt werd rond de Groote Oorlog, verlegt JCW dit jaar de focus naar een andere thematiek. Zondagavond strijken 37 jongeren uit zes landen een week neer in België voor een bewustwordingskamp. In de Abdij van Averbode, bekend om haar uitgeverij van kindertijdschriften en schoolboeken, gaan de deelnemers nadenken over de plaats die sociale media innemen in hun leven. De smartphones worden allerminst een heel kamp lang afgezworen: op sommige dagen zijn ze immers zelfs het onderwerp van het dagthema en maken ze actief deel uit van de activiteiten. Zo is er bijvoorbeeld een dag uitgetrokken om dagjestoeristen in de Lekdreef, een dreef in Averbode met veel ijsventers en bijgevolg dus veel passanten, te bevragen naar hun persoonlijk gebruik van sociale media. Die antwoorden kunnen ze dan vergelijken met hun eigen gebruik, de verschillen worden in een groepsdebat gesproken. Alles wordt op het einde van de dag gebundeld onder een speciale hashtag, #AwesomeAbbey.
Maar wanneer de sociale media niet de hoofdrol spelen, worden de smartphones allemaal aan de kant gelegd om bewuster stil te staan bij de gewone dingen des levens die we op doordeweekse dagen vaak achteloos voorbijlopen doordat onze blik niet veel verder reikt dan onze telefoon. Het prachtige groen van de Zuiderkempen rond de abdij biedt mogelijkheid tot een grote natuurwandeling, perfect om 's avonds in groep stil te staan over de klimaatverandering en om samen afspraken te maken over hoe we die het best aanpakken. De jongeren zullen ook een vlottentocht over de Dijle maken en in Leuven een bezoek te brengen aan de universiteit om na te denken over de link tussen wetenschap en natuur. Op woensdagavond komt wetenschapsexpert Lieven Philips een lezing (op maat) geven over de planeten en het zonnestelsel, en indien de weergoden gunstig gezind zijn zit er zelfs een telescoopavond in om het heelal van dichtbij te bewonderen.
Geen detox
Goden, juist. Een van de thema's die naast natuur, cultuur en technologie aan bod komt is spiritualiteit – weinig verrassend gezien de nabijheid van de abdij. Iedere ochtend om 7u is er in de Abdij van Averbode kans om een gebedsdienst bij te wonen. De jongeren worden hier niet toe verplicht, maar zullen wel gestimuleerd worden om er minstens één mee te pikken zodat ze kunnen zien hoe de norbertijnengemeenschap er al eeuwen leeft. Op woensdagvoormiddag zullen er op de binnenplaats van de abdij ook standjes staan waar de jongeren kennis kunnen maken met verschillende soorten van spiritualiteit (yoga, boeddhisme...). In de namiddag volgt dan weer een fietstocht naar de Abdij van Tongerlo, waar naast een levensechte replica vanHet Laatste Avondmaal van Leonardo Da Vinci ook een Da Vincimuseum gehuisvest is. Een gelukkig toeval in het 500e sterftejaar van Da Vinci.
Een complete gsm-detox hoeven de jongeren dus niet te ondergaan in Averbode. Door het aantrekken en afstoten hoopt JCW dat de deelnemers op het einde van de week een duidelijker beeld zullen hebben over welke rol de sociale media in hun leven spelen. Kunnen de jongeren nog genieten van een mooie zonsondergang zonder er meteen een foto van te posten op Instagram? Loont het niet de moeite om 's morgens eerst een paar minuten te mediteren in plaats van meteen je Twitterfeed te raadplegen? Waarover praat je zoal tijdens een boswandeling wanneer je je niet kunt verschuilen achter je gsm? U hoort het straks waarschijnlijk allemaal uit hun eigen mond op #AwesomeAbby.
Michaël Delbeke
Meer weten? Ga naar de Facebook-page van Awesome Abbey
Awesome Abbey: even opkijken van je smartphone in Averbode - Michaël Delbeke
Tien voor acht. Ik stap op de trein richting Zichem om me één dag in het spoor van de Awesome Abbey-jongeren te zetten. Dat mijn gsm slechts voor tachtig procent opgeladen is, baart me zorgen. Zal ik hier zonder powerbank de dag mee doorkomen? “Verdorie”, denk ik. “Ik ben op weg naar een gsm-detoxkamp en ik zit uitgerekend hierover mijn hoofd te breken”. Ik heb er duidelijk nood aan, zo’n dagje rust in het mooie groen rond de abdij van Averbode. Even weg van die interessante, maar enorm opslorpende sociale media. Ik sluit mijn ogen, probeer dat toestel in mijn binnenzak te vergeten en denk aan de leuke dag die mij te wachten staat: een spiritualiteitsworkshop in de voormiddag, een fietstocht naar de abdij van Tongerlo in de namiddag.
Terwijl mijn hoofd op het ritme van de trein tegen de ruit tikt, heeft een deel van de jongeren er al een activiteit opzitten: het ochtendgebed om 7u ‘s morgens. Dejongeren zijn allerminst verplicht om deze activiteit bij te wonen, maar worden wel vriendelijk aangemoedigd om hier toch minstens één keer hun wekker voor te zetten. Al was het uit nieuwsgierigheid, om eens te zien hoe die paters hier hun dagen doorbrengen. Veel andere momenten zijn daar niet voor, want met uitzondering van het ochtendgebed en het middagmaal is het in Averbode eerder een samenleven tussen de paters en de gasten dan dat ze echt samen activiteiten doen. “Vóór het eten moeten we rechtstaan terwijl de paters bidden. Datweesgegroetje kon ik niet meezeggen, want zelf ben ik totaal niet katholiek. Maar ik probeer toch zo respectvol om te gaan met het geloof van de paters. We zijn hier immers te gast”, vertelt de Belgische deelneemster Yte.
“We leven inderdaad eerder náást de paters dan bíj hen”, vult de Belgische deelnemer Jonas aan. Hij noemt zichzelf een atheïst. “Al hebben we op de eerste dag natuurlijk wel een rondleiding gekregen in de abdij. We hebben onder andere gezien waar ze hun kaas en brood maken en hebben een orgeldemonstratie gekregen. Zelf speel ik al acht jaar orgel, maar voor de anderen was het zeerimpressionant om iemand hier zo kundig op te horen spelen.” Jonas is een van de weinige jongeren die met de begeleiders naar het woensdagochtend gebed ging. Hallo,Spaanse delegatie, is jullie land van oudsher niet een van de meest katholieke landen van Europa? “Spanje katholiek? Tijdens de Goede Week worden ze in Spanjeopeens allemaal katholiek ja. Eén week per jaar. Maar daarbuiten is het maar pover gesteld”, lacht de Spaanse deelnemer Alberto.
Meer een levensstijl
Wanneer ik mijn fiets geparkeerd heb, ben ik net op tijd boven voor de uiteenzetting van de Slowaakse begeleider Jakub. Ondanks de zich daartoe lenende locatie is het centrale thema van het Awesome Abbey-kamp niet religie, maar na ‘natuur’ op maandag en ‘wetenschap’ op dinsdag is dit op woensdag toevallig wel het dagthema. In een knusse gemeenschappelijke ruimte – allemaal schoenen uit, gelukkig is er voltapijt – legt Jakub uit waarom hij er enkele jaren geleden voor koos om een aanhanger van het boeddhisme te worden. Hola, prediken voor een andere godsdienst, is dat niet onder de duiven schieten van de christelijke norbertijnenpaters die de jongeren een week lang onderdak verlenen? “Absoluut niet”, legt Jakub uit. “Je kan perfect christen en boeddhist tegelijk zijn. Het ene hoeft het andere niet uit te sluiten.”
“Eerder dan een religie is het boeddhisme een levensstijl. De principes waar het op stoelt, zijn aansturingen voor je gedrag in het dagelijkse leven. Als je geen goed kunt doen voor iemand, doe hem dan zeker geen kwaad. Concentreer je op één ding tegelijk: als je eet, eet dan, en scroll intussen niet ook door je Instagramfeed. Mensen proberen zich dan aan die levensstijl te houden, want als ze iets slechts doen kunnen ze als straf herboren worden als een persoon of dier van lagere stand.” Met die wijze woorden worden de jongeren onderverdeeld in zes groepen met de vraag wat een ideale religie voor hen inhoudt. Terwijl deene pleit voor de afschaffing van instituten en leiders, heeft de andere het over de harmonie met de natuur. Het gros van de groepen is het evenwel eens over de idee van vrijheid – lees: geen opleggingen. Voor deze jongvolwassenen is de lijn tussen religie en levensstijl schijnbaar flinterdun.
Detox in de rijst
Brainstormen en debatteren zonder smartphone bij de hand: kan dat nog anno 2019? Kunnen we überhaupt nog iéts zonder die toestellen? “Tot mijn verbazing ging heteigenlijk vanzelf om de gsm’s aan de kant te leggen. Zowel bij de deelnemers als bij mezelf”, geeft de Duitse begeleidster Nicci tijdens de fietstocht toe. “Ik krijg thuis weleens een ergerlijke blik van mijn ouders wanneer ik tijdens een familiemoment met mijn gsm bezig ben. Ze hebben overschot van gelijk natuurlijk, maar zo’n dingen gebeuren vaak onbewust” Ook Alberto is zich bewust van de sociale handicap die zo’n smartphone vaak teweegbrengt. “En dan ben ik nog maar geboren in 2001. Ik durf er niet aan denken wat dat zal zijn voor de volgendegeneraties, die opgegroeid zijn met een smartphone in de wieg. Ik maak het niet zelden mee dat we met een vriendengroep van zes man afspreken en dat slechts twee van ons face-to-face met elkaar spreken. De rest zit aan hun schermpje gekluisterd. Je kan heel wat leuke dingen doen met zo’n ding, maar vaak zorgt het echt letterlijk voor een muur.” Jonas heeft deze week alvast geen moeite met zijn detox, want zijn gsm ligt sinds vorige week te drogen in rijst nadat hij in het water is gevallen.
En zo stap ik om negen uur de fiets weer op naar huis, terwijl de rest van de groep zich klaarmaakt voor de lezing van wetenschapsexpert Lieven Philips en dedaaropvolgende telescoopavond. Wanneer ik vanuit de trein naar de sterren kijk, beeld ik me in hoe de Awesome Abbey-jongeren dezelfde sterren grondig aan het bestuderen zijn terwijl hun smartphones allemaal op een hoopje liggen. Ach, het is niet dat we onze geliefde toestellen permanent uit ons leven moeten bannen. Dat is in geen geval de boodschap die JCW wil meegeven. Dat ik de rest van de week nog dagelijks sfeerfoto’s doorkrijg, was in het pre-sociale media bijvoorbeeld ondenkbaar geweest. Maar waar veel jongeren na het avondeten drie kwartier naar het thuisfront zouden bellen, werd vanavond als afzakkertje een voetbal bovengehaald voor een officieuze interland tussen Spanje en Italië (met aan beide zijden enkele verdwaalde Nederlanders en Belgen). En ook tijdens het bezoek aan de abdij van Tongerlo werd de smartphone ook enkel bovengehaald als fototoestel of om het uur te lezen. Des te groot zal het contrast zijn wanneer de jongeren tijdens de ‘sociale media-dag’ hun toestellen weer volop zullen moeten gebruiken. Met woensdag koosik dus de ideale dag om de Awesome Abbey-jongeren te verrassen met een bezoekje. Op een doordeweekse dag hadden de jongeren mij misschien enkel opgemerkt als ze toevallig eens van hun smartphone wegkeken, maar woensdag voelde ik me – zelfs als dagbezoeker – echt een deel van de groep was. Laten we afspreken dat alle fysieke vriendschappen die de jongeren vanaf volgende week creeëren door zorgvuldiger smartphonegebruik voortaan de stempel 'made in Averbode' krijgen.